یاحق جای یاهو را می گیرد؟

در دنیای امروز که استفاده از اینترنت به امری عادی مبدل شده است، موتورهای جستجو، نقش بسیار مهمی در جهت دهی افکار عمومی جهان دارند. آنها می توانند ترتیب آمدن نتایج جستجو را تعیین و محتوا را طراحی کنند و از این طریق کاربران را به سایت های مورد نظر خودشان سوق دهند.

نمونه چنین القائاتی در دنیای اینترنت فراوان به چشم می خورد و شاید نمونه اخیر آن تحریف نام خلیج فارس ازسوی برخی موتورهای جستجو بود.

در چنین شرایطی است که برخی کشورها تصمیم می گیرند برای مقابله با نفوذ فرهنگی و امنیتی موتورهای جستجوی بیگانه و بهره مندی اقتصادی از امکانات اینترنتی به ارائه این خدمات به صورت بومی اقدام کنند.

از سوی دیگر نباید فراموش کرد که استفاده از این موتورهای جستجو، درآمدهای هنگفتی برای سرمایه گذارانش دارد؛ به طوری که درآمد گوگل از کاربران ایرانی، فقط از محل تبلیغات سالانه بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان تخمین زده می شود.

این چنین است که دنیا به دنبال طراحی موتورهای جستجوی بومی پیشرفته و تجربه عملی و موفق برخی کشورها نشان داده شرکت گوگل که قوی ترین موتور جستجوگر اینترنتی محسوب می شود، یک اسطوره شکست ناپذیر نیست؛ چراکه اکنون علاوه بر موتورهای رقیب جستجوگر آمریکایی، دیگر کشورها نیز موتورهای جستجوگر بومی خود را طراحی و با استفاده از آن توانسته اند نظر کاربران اینترنتی را به خود جلب کنند.

نمونه این موتورها در آلمان (GMX) است که میان ۱۵ سایت پربازدید کاربران اینترنتی این کشور قرار دارد و توانسته برای ۴۵۰۰ نفر ایجاد اشتغال کند.

همچنین موتور جستجوی اینترنتی در روسیه با نام (Yandex.ru) گره خورده که توانسته گوگل را با شکست مواجه کند. در هند نیز (rediff) رقیب سرسختی برای موتورهای جستجوی غربی است.

همچنین موتور جستجوگر ملی چین موسوم به Baidu بایدو، پس از اختلاف این کشور با گوگل توانسته است یکه تاز عرصه جستجوی اینترنتی بازار پررونق چین باشد.

این در حالی است که از مدت ها پیش بحث راه اندازی موتور جستجوی ملی در ایران نیز مطرح بوده و بتازگی وزارت ارتباطات با اشاره به آغاز به کار برخی از این موتورها، از ورود دو موتور جستجوی دیگر به نام یاحق و فجرخبر داده است.

این وزارتخانه وعده می دهد که در آینده نزدیک، این جستجوگرها جایگزین جستجوگرهایی مانند یاهو و گوگل خواهند شد. آیا این چنین خواهدبود؟

مروری بر تجربه های گذشته درباره راه اندازی سامانه های فراگیر اینترنت ملی که معروف ترین آن ایمیل ملی است، نشان داده است که چنین برنامه هایی در کشور معمولا به شکست انجامیده است. در چند سال اخیر، چندین موتور جستجوی ایرانی با هزینه​های بعضا کلان طراحی شده اما نتوانسته​اند کمتر مخاطبی برای خود دست و پا کنند.

علت نیز این است که در راه اندازی اولیه آن حتی نگاه کوچکی به سلیقه مخاطب خاص ایرانی که جوانان هستند، نشده است. علاوه بر این​که از نظر فنی نیز قابل قیاس با دیگر سایت​های جستجو نمی​باشد.

در این میان صحبت از محتوا و معنای نام انتخابی نیست، بلکه سخن از کپی برداری ناشیانه و هم وزن و قافیه کردن نام یاحق با یاهوست! در حالی که می شد با کمی بررسی و حتی نظرخواهی گسترده از کابران اینترنتی در کشور، نام های جذاب و ماندگار ایرانی را برای موتور جستجوی ملی برگزید که در عین بومی بودن، با فرهنگ اینترنت و استفاده کنندگان آن هم تطبیق داشته باشد.

جالب اینجاست که برگزاری این نظرسنجی با توجه به ماهیت آنلاین اینترنت، بسیار کم هزینه هم برگزار می شد. با این حال به قاعده آنچه نکوست از بهارش پیداست، ناچاریم که آینده استفاده و اقبال به موتورهای جستجوی ملی را از روش برگزیدن نامش حدس بزنیم و به متولیان این امر توصیه کنیم وقت و هزینه را صرف طرحی کنند که مطالعاتش همه جانبه و پخته بوده و ضمنا وجه فرهنگی کاربر وجه فنی آن غالب باشد. در این میان بد نیست نگاهی به تجربه ایمیل ملی هم بیندازیم.

کتایون مافی

روزنامه جام جم ( www.jamejamonline.ir )