پایش و مدیریت شبکه ها
با توجه به توضیحات ارائه شده، سرویس های مدیریتی در مرکز سرویس های یک شبکه قرار می گیرند. از آنجا که تجهیزات مورد استفاده در یک شبکه، ساخت تولیدکننده های مختلف خواهد بود، باید از یک استاندارد مشخص برای امکان پایش و مدیریت این تجهیزات استفاده کرد.
در دنیای شبکه، معمولا نرم افزارهای Monitoring از پروتکل استاندارد SNMP برای به دست آوردن اطلاعات وضع تجهیزات استفاده می کند که نسخه سوم این پروتکل نسبت به دو نسخه قبل در کنار امنیت بیشتر در تبادل اطلاعات، قابلیت های بیشتری را نیز فراهم می آورد. بر همین اساس مدیریت این تجهیزات نیز، معمولا از پروتکل استاندارد SSH برای محرمانه بودن حفظ تبادل اطلاعات مدیریتی استفاده می شود؛ البته پروتکل دیگری نیز به نام Telnet وجود دارد که اطلاعات را به صورت Clear Text رد و بدل می کند و ممکن است به سرقت اطلاعات بینجامد.
از جمله اهدافی که زیر سیستم مدیریت به دنبال تحقق بخشیدن آنهاست می توان به این موارد اشاره کرد: تعیین سیاست های کلی مدیریت شبکه در بخش های مختلف، نگهداری آستانه عملیاتی عناصر مختلف در شبکه، انجام اعمال از پیش تعیین شده هنگام رخداد رویدادهای خاص.
به عنوان مثال، در شبکه های گسترده (WAN)، بروز شرایط بحرانی ممکن است به توقف برخی سرویس های حیاتی منجر شود که باتوجه به پایش در لحظه و وجود آمادگی لازم، باید در کمترین زمان ممکن مشکلات به وجود آمده رفع شود؛ چرا که به نسبت مقیاس خرابی یا قطعی سرویس رسانی و مدت زمان آن، طرح استمرار کسب و کار مجموعه موردنظر تحت تاثیر مستقیم آن قرار گرفته و سبب به وجود آمدن خسارات مالی می شود. اشکالات پیش آمده در بستر فیزیکی شبکه، قطعی در درگاه شبکه یا اختلال در سیستم های امنیتی شبکه را می توان نمونه هایی از شرایط بحرانی دانست.
همچون دیگر حوزه ها، برای پایش و مدیریت اجزای مختلف شبکه، استانداردهای مختلفی ارائه شده است که اغلب از استاندارد FCAPS به علت جامعیت آن، در طراحی و پیاده سازی شبکه ها استفاده می شود. براساس این استاندارد، گروه های مختلفی از مدیریت به این شرح ایجاد می شود: مدیریت و پایش خطا (Fault management)، مدیریت پیکربندی (Configuration Management)، مدیریت حسابرسی (Accounting Management) یا Administration Management، مدیریت و پایش کارایی (Performance Management)، مدیریت امنیت (Security Management) همان طور که مشخص است، هدف اصلی از طراحی و پیاده سازی سیستم های پایش و مدیریت شبکه، ادامه سرویس دهی و بهینه سازی بهره وری از تجهیزات و کاهش حداکثری خسارتی است که در نتیجه بروز اختلال در کارکرد یا کارایی هریک از عناصر شبکه به وجود می آید.
متناسب با گسترش بهره برداری از شبکه ها، رشد محسوسی نیز در الگوها، استانداردها و ابزارهای پایش مداوم شبکه به چشم می خورد. این موارد به یاری شرکت ها و سازمان ها شتافته تا آنها را در رسیدن به سطحی مطلوب از لحاظ فنی و اقتصادی برای سرمایه گذاری و بهره گیری از فناوری های شبکه و مراکز داده برساند و در ارائه و فروش خدمات متناسب با حوزه کاری، چارچوبی مدون را برای این منظور دراختیار قرار دهد.
پایش و مدیریت شبکه را می توان با گستره وسیعی از سخت افزارها و نرم افزارها تطبیق داد. وسعت و قدرت برخی از این ابزارها به اندازه ای است که هیچ وابستگی به نوع بستر نداشته و در تمام محیط های شبکه ای مانند LAN، WAN، کابلی یا بی سیم کاربرد داشته و وظایف خود را به بهترین شکل انجام می دهند. با توجه به نرم افزار مورد استفاده، می توانید روی هر سیستم عاملی و حتی تلفن همراه خود از ویژگی های نرم افزارهای مختلف بهره جسته و شبکه خود را Monitor کنید.
از معمولی ترین امور نظارتی، نظارت بر پهنای باند یا ترافیک سرورهاست. جالب است بدانید علاوه بر تجهیزات شبکه، می توانید بر تلفن های همراه یا حتی UPS های موجود در یک مرکز داده نظارت کنید. در ادامه به معرفی چند نمونه از ابزارهای پایش می پردازیم.
نرم افزار Nagios که عنوان برترین سیستم پایش در سال ۲۰۱۲ را از آن خود کرده (به استناد نظرسنجی سایت LinuxQuestions) یکی از پرکاربردترین نرم افزارهای موجود در حوزه پایش است که به وسیله دو کنسول CLI و گرافیکی قابل مدیریت است. Nagios همانند دیگر نرم افزارهای مدعی، این امکان را فراهم می کند تا میزان پردازش تمام تجهیزات شبکه مانند مسیریاب ها و راه گزین ها بدقت کنترل شود و همچنین نظارتی دقیق بر عملکرد سرویس های مختلف شبکه مانند سرویس دهنده پست الکترونیک،DHCP، DNS یا WebServerهای مختلف مانند Apache یا IIS، پایگاه های داده همچون MySQL، Microsoft SQL Server و LDAP های معمول مانند Microsoft Active Directory و openLDAP وجود داشته باشد. وضع تمام موارد ذکر شده نه تنها از سوی کنسول این ابزار، بلکه حتی به وسیله ایمیل و پیامک قابل اطلاع رسانی است. از امکانات قابل توجه آن می توان به پشتیبانی از افزونه نویسی برای ایجاد سازگاری با سخت افزارهایی که پیشتیبانی از آنها موجود نیست، اشاره کرد.
Cacti دیگر نرم افزار متن باز در monitoring است که با روند نصب راحت و سریع، محیطی ساده و قدرتمند را در اختیار کاربر گذاشته تا بسادگی هر چه تمام تر تجهیزات موردنظر را به منظور گزارش گیری لحظه ای به آن اضافه کند و از گراف ها استفاده لازم را ببرد. تنها ایرادی که به Cacti وارد است، سیستم اعلان آن است که تنها در کنسول اطلاع رسانی می کند.
و سرانجام Zabbix، نرم افزار قدرتمند متن باز، با پشتیبانی از قابلیت های بیشتر رقبای خود همچون Nagios و ایجاد نمودارهایی بسادگی Cacti. کنسول مدیریتی سریع، اما تا حدودی پیچیده، سیستم هشداردهی به وسیله ایمیل یا پیامک، استفاده از پایگاه داده MySQL و PostgreSQL برای ذخیره اطلاعات، امکان کنترل از راه دور حتی روی تلفن همراه و گراف های real time و دقیق از مشخصه های این نرم افزار است.
هرچند در بیشتر شبکه ها و مراکز داده کشور از محصولات تولید خارج از کشور برای پایش و مدیریت شبکه استفاده می شود، اما بد نیست بدانید تا به حال چند نرم افزار بومی نیز در داخل کشور تولید شده که برخی از آنها قابلیت های مانیتورینگ محیطی نیز دارد و براساس درخواست مشتری قابل سفارشی شدن نیز است.
محمد مقدس
روزنامه جام جم ( www.jamejamonline.ir )
