|
خاطره تلفن های همراه بزرگ و سنگینی که براحتی در هر جیبی جا نمی گرفتند چندان دور نیست. در آن دوران که سال های نخست ظهور پدیده ای به نام موبایل بود، دستاورد و رقابت سازندگان بر سر مواردی همچون اندازه، وزن یا حذف آنتن تلسکوپی از روی محصولات تولیدی شان بود.
شاید کمتر کسی در آن زمان به این مساله فکر می کرد که این پدیده همراه، روزی آنقدر پرکاربرد و پر مصرف شود که زندگی بشر بدون آن تقریبا غیرممکن باشد.
اما پیشرفت و تکامل تلفن های همراه در این سال ها محدود به کاهش ابعاد، وزن یا حذف آنتن شان محدود نشد. در حقیقت سازندگان کوشیدند هرچه بیشتر ابزار و فناوری های پیشرفته تری را درون جیب من و شما قرار دهند که همین مساله باعث وابستگی بیش از حد انسان امروز به این دستگاه شده است.
پیشرفت گوشی های همراه امروزی به حدی شده که بعضا قابلیت برقراری مکالمه میان امکانات مختلفی که این وسیله به صاحبش عرضه می کند، رنگ می بازد.
ولی در حقیقت این سیر پیشرفت و قابلیت های افزوده ای که امروزه شاهد آن هستیم فقط در گروی سخت افزار و تجمع قطعات کوچک و پیشرفته درون این گوشی ها نبوده بلکه پدیده دیگری به نام سیستم عامل نیز نقش بسیار مهم و اساسی در این میان داشته است.
در واقع این سیستم عامل است که همانند راننده ای که خودرو را می راند، سخت افزار و امکانات موجود را کنترل و هدایت می کند تا بهترین و بالاترین بهره موجود را از قسمت های مختلف ببرد. بدون پیشرفت و تکامل سیستم عامل نمی توانستیم چنین قابلیت ها و امکاناتی را که امروزه روی گوشی های همراه در اختیار داریم داشته باشیم.
سیستم های عامل نیز همپای سخت افزار تلفن های همراه مسیر پیشرفت و تکامل را طی کرده اند. گوشی های اولیه هم دارای نرم افزاری بودند که امکان استفاده از امکانات و قابلیت های گوشی را ممکن می ساخت.
اما آن سلسله نرم افزارها را بهتر است رابط کاربری بنامیم، زیرا صرفا قابلیت های ساده و پیش پا افتاده ای را در اختیار کاربر قرار می دادند و به طور عام امکان تغییر و دلخواه سازی را نداشتند.
● تاریخچه سیستم های عامل روی تلفن همراه
همانند رایانه ها که از سیستم عامل و برنامه های مختلف برای عملکرد خود بهره می برند، این ایده به ذهن تولیدکنندگان گوشی موبایل خطور کرد تا از سیستمی مشابه برای تلفن های همراه استفاده کنند.
از این، رو سال ۱۳۷۲ شرکت IBM نخستین اسمارت فون یا همان گوشی هوشمند جهان را با نامSimon وارد بازار کرد. این گوشی قادر بود دورنگار، ایمیل و پیج موبایلی دریافت و ارسال کند.
همچنین این محصول قابلیت هایی نظیر دفترچه تلفن، تقویم، تنظیم کننده قرار ملاقات ها، ماشین حساب، ساعت جهانی، دفترچه یادداشت الکترونیک و قلم داشت.
از آن زمان تاکنون اگرچه پیشرفت های چشمگیری در صنعت موبایل شکل گرفته، اما هنوز هم شاهد گوشی هایی هستیم که سیستم عامل ندارند و از الگوی برنامه ریزی شده ثابتی توسط سازنده تبعیت می کنند که طبعا قیمت و امکانات پایین تری دارند.
سیستم های عامل موبایلی به دو نوع متن باز و متن بسته تقسیم می شوند. سیستم عامل متن باز به این معناست که کدهای منبعش یا اصطلاحا Source Code برنامه در دسترس است و حقوق مشخصی برای صاحبان آن در نظر گرفته نشده است.
لیسانس متن باز به کاربران اجازه مطالعه، تغییر یا ارتقا و بعضا انتشار نرم افزارهای جدیدی برپایه نرم افزار اصلی می دهد.
در آن سو، سیستم عامل متن برخلاف قبلی انحصاری بوده و تمامی حقوقش در اختیار تولیدکننده آن است. به این سان شخص دیگری اجازه تغییر یا انتشار آن را ندارد.
● بادا
بادا (Bada) که در زبان کره ای معنای اقیانوس یا دریا را می دهد، سیستم عاملی است اختصاصی از شرکت سامسونگ که مختص گوشی های هوشمند و تبلت ها طراحی شده است.
این سیستم عامل از نوع متن بسته بوده که سال ۲۰۱۰ توسط سازنده کره ای معرفی شد. سامسونگ همچنین برای این سیستم عامل یک فروشگاه نیز تاسیس کرده که تا به حال حدود ۳۰۰۰ برنامه مخصوص به خود دارد.
● بلک بِری
بلک بِری (BlackBerry) به معنای شاه توت، سیستم عاملی اختصاصی و متن بسته از شرکت RIM است که سال ۲۰۰۲ برای گوشی های هوشمند توسط یک شرکت کانادایی به همین نام عرضه شد.
ابتدا این سیستم عامل برای امور کسب و کار با کاربری آسان طراحی شده بود. براساس نتایج اعلام شده در سه ماهه دوم سال جاری میلادی بلک بری ۴.۸ درصد سهم سیستم های عامل بازار را در اختیار داشته است.
این در حالی است که یک سال پیش در همین زمان سهم بلک بری از سیستم عامل گوشی های هوشمند در حدود ۱۱.۵ درصد بوده است که این موضوع کاهش استفاده از آن را نشان می دهد.
فروشگاه اختصاصی نرم افزاری بلک بری با نام Blackberry App World در حال حاضر ۵۰ هزار اپلیکیشن آماده دانلود دارد.
● iOS
آی او اِس، سیستم عاملی متن بسته و انحصاری از شرکت اپل است که سال ۲۰۰۷ میلادی از سوی این شرکت برای گوشی های هوشمندش معرفی و عرضه شد.
با توجه به متن بسته بودن این سیستم عامل هیچ شرکتی بجز مالک آی او اس یعنی اپل اجازه نصب و استفاده از آن را ندارد.
تا ماه سپتامبر ۲۰۱۲ فروشگاه اختصاصی اپل با نام App Store بیش از ۷۰۰ هزار برنامه برای iOS داشته که تا همان تاریخ رقمی بیش از ۳۰ میلیارد بار دانلود از این فروشگاه ثبت شده است.
با این حال براساس آمار منتشر شده برای سه ماهه سوم سال جاری میلادی آی او اس با داشتن سهم ۱۴.۹ درصدی بازار سیستم های عامل گوشی های هوشمند در جایگاه دوم پس از اندروید گوگل ایستاده است.
● سیمبیان
سیمبیان (Symbian)سیستم عاملی متن باز مختص گوشی های هوشمند از شرکتی بریتانیایی با همین نام است که سال ۲۰۰۸ توسط شرکت نوکیا به طور کامل خریداری شد.
تا آخر سال ۲۰۱۰ این سیستم عامل یکی از پرطرفدارترین سیستم های عامل گوشی های هوشمند بود که کاربران بسیاری در اکثر کشورها داشت، اما در حال حاضر اندروید گوی سبقت را از سیمبیان ربوده است.
در حال حاضر سیمبیان توسط نوکیا به شرکت ایرلندی Accenture واگذار شده که این شرکت نیز قول پشتیبانی از آن را تا سال ۲۰۱۶ میلادی داده است.
با توجه به گزارش های منتشر شده در سه ماهه دوم سال ۲۰۱۲، سیمبیان ۴.۴درصد از سهم بازار را در اختیار داشته است.
● ویندوزفون
همان طور که از نام این محصول هویداست، ویندوزفون (Windows Phone) سیستم عامل متن بسته اختصاصی مایکروسافت بوده که سال ۲۰۰۸ تغییر و تحولات اساسی در ظاهر و هسته آن توسط سازنده اعمال شد.
پس از آن سال ۲۰۱۱ مایکروسافت شراکت و همکاری تنگاتنگش با سازنده فنلاندی یعنی نوکیا را اعلام کرد که بعد از این رویداد در حال حاضر با سرمایه گذاری هنگفت مایکروسافت و کمک نوکیا این سیستم عامل تبدیل به یکی از رقبای اصلی اندروید و iOS و یکی از بازیگران سه گانه حوزه سیستم های عامل موبایل شده است.
در سه ماهه دوم ۲۰۱۲ ویندوزفون توانسته ۳.۵ درصد از سهم سیستم عامل های موبایلی را به خود اختصاص دهد؛ در حالی که در زمان مشابه سال گذشته سهم ویندوزفون ۲.۳ درصد بوده که این رقم رشد استفاده از آن را خاطرنشان می کند.
● می گو
می گو (MeeGo) نام سیستم عامل متن بازی است بر پایه لینوکس که حاصل همکاری مشترک نوکیا و اینتل است.
به رغم سادگی و متن باز بودن می گو، تنها دو گوشی مجهز به این سیستم عامل به بازار عرضه شد و نوکیا سال ۲۰۱۱ یعنی تنها یک سال پس از معرفی و عرضه این سیستم عامل اعلام کرد دیگر قصد توسعه و پشتیبانی آن را در آینده نخواهد داشت.
اما با این حال شرکتی فنلاندی به نام Jolla در جولای ۲۰۱۲ اعلام کرد قصد توسعه و تولید گوشی ای با این سیستم عامل بظاهر شکست خورده را سال ۲۰۱۳ دارد.
● پیشتازی اندروید
اندروید (Android) با آن شکل ربات آدم نما سیستم عاملی متن باز بر پایه لینوکس است که ابتدا برای گوشی های موبایل مجهز به صفحه نمایش لمسی طراحی شده بود.
این سیستم عامل در آغاز توسط شرکت اندروید که گوگل از آن پشتیبانی می کرد عرضه می شد، ولی بعدها و در سال ۲۰۰۵ گوگل آن را به کلی به تملک خود درآورد. در پاییز ۲۰۰۸ میلادی بود که نخستین تلفن همراه مجهز به سیستم عامل اندروید فروخته شد.
با توجه به متن باز بودن اندروید جامعه بزرگی از برنامه نویسان و توسعه دهندگان در سراسر دنیا روی این سیستم عامل فعالیت می کنند. این افراد با تولید برنامه هایی که اصطلاحا اَپ (app) نامیده می شوند، گستره کاربری و قابلیت های دستگاه را افزایش داده و از حداکثر امکانات آن بهره می برند.
به این ترتیب گوگل فروشگاهی انحصاری با نام گوگل پلی (Google Play) برای عرضه برنامه یا اَپ های اندرویدی اختصاص داده که تا ماه اکتبر امسال میزان برنامه های بارگذاری شده از آن رقم ۲۵ میلیارد عدد بوده است.
همین ویژگی متن باز بودن در کنار ارزانی و قابلیت دلخواه سازی بالا و سبکی سیستم عامل باعث شده اندروید به یکی از بزرگ ترین و پر مصرف ترین سیستم های عامل موجود در دنیا بدل شود که غیر از تلفن های همراه، خیل کثیری از دستگاه های دیجیتال از قبیل تبلت ها، کنسول های بازی، تلویزیون ها و سایر لوازم خانگی را تحت سیطره امپراتوری آن قرار بگیرند.
با توجه به آمارهای منتشر شده تا سه ماهه سوم ۲۰۱۲، حدود ۷۵ درصد از سهم بازار سیستم های عامل گوشی های هوشمند با ۵۰۰ میلیون دستگاه فعال شده به اندروید اختصاص دارد. همین مساله باعث شده اندروید به رقیبی سرسخت برای دیگر سازندگان تبدیل شود.
|
