سرگذشت مرورگرها در ۲۰۱۲

       

            بزرگ ترین رخدادها در دنیای مرورگرها         

 

سال ۲۰۱۲ به پایان رسید؛ سالی که در زمینه وب اتفاقات زیادی افتاد. یکی از مواردی که در این سال تغییرات زیادی را تجربه کرد، مرورگرهای وب بودند. راه اندازی های جدید، سرویس های آنلاین را به جای نرم افزارهای بسته بندی شده (پکیج های نرم افزاری) اجرا می کنند. تولیدکنندگان و سازندگان مرورگرها با هم رقابت می کنند تا هرچه بیشتر وب را از مکانی برای انتشار اسناد به یک زمینه و پلتفرم برنامه نویسی با اهداف عمومی تبدیل کنند. کاربران رایانه روز به روز استفاده از نرم افزارهای تحت وب را به برنامه هایی که روی یک دستگاه اجرا می شوند، ترجیح می دهند.

سپس دوره تلفن های هوشمند مدرن و تبلت ها آغاز و سال ۲۰۱۲ مشخص شد که طرفداران برنامه های کاربردی تحت وب مجبور خواهند بود برای فراهم کردن یک نرم افزار جهانی سخت تر کار کنند. در اینجا نگاهی به اتفاقاتی می اندازیم که طی این سال در دنیای وب رخ داد.

 

● مایکروسافت، رقبای مرورگر خود را محدودتر کرد

با انتشار نسخه جدید ویندوز ۸، مایکروسافت تلاش کرد با واسط های جدید سیستم عامل خود که نرم افزارها می توانند از آنها استفاده کنند، آغازی نو داشته باشد. ویندوز ۸ از طریق WinRT جدید (Windows Runtime؛ مایکروسافت با هدف سهولت تولید برنامه های جدید به شیوه مترو یا Metro style ، لمسی ـ touch centric ـ و تبلت های ویندوز ۸، به بازنویسی توابع API ویندوز اقدام کرد و نام آن را WinRT گذاشت) با واسط های قدیمی تر Win۳۲ ارتباط برقرار می کند، ولی ویندوز RT که روی دستگاه های متحرک مانند سرفیس مایکروسافت (Microsoft’s Surface) که مجهز به پردازنده های ARM است اجرا می شود، تنها به نرم افزارهایی اجازه ارتباط می دهد که از واسط های WinRT استفاده می کنند.

این اتفاقی بود که برای مرورگرهای دیگری نظیر کروم و فایرفاکس رخ داد. مرورگر خود مایکروسافت ـ اینترنت اکسپلورر ۱۰ ـ به واسط های سطح پایین Win۳۲ دسترسی داشت که به آن امکان اجرای سریع تر جاوااسکریپت را می داد. به همین دلیل، موزیلا بشدت اعتراض خود را اعلام و گوگل نیز با آن همراهی کرد. مایکروسافت، استثنایی را برای مرورگرهایی که در ویندوز ۸ اجرا می شود قرار داد؛ بدون شک این اقدام به دلیل گلایه هایی بود که از آن درباره نحوه اجرای مرورگرها می شد، ولی به نظر نمی رسد این شرکت تغییر عظیمی در ویندوز RT بدهد.

نتیجه این که انتخاب مرورگر آن گونه که قبلا وجود داشت، نیست. سافاری iOS را قبضه کرده، مرورگر اندروید در اندروید و اکسپلورر در ویندوز فون حکمرانی می کنند. حتی اگر کاربران بخواهند برگزینند، این شرکت ها به گونه ای آن را سخت می کنند.

 

● استاندارد ردیابی نکن (Do Not Track) منحرف شد

مایکروسافت همچنین روی یک استاندارد پیشنهادی جدید به نام «ردیابی نکن» (DNT) کار کرد. DNT به این منظور طراحی شد تا به کاربران اجازه دهد به وب سایت ها بگویند رفتار آنلاین آنها را دنبال نکنند. البته طرفداران حفظ حریم خصوصی از ایده هدف گیری رفتاری تبلیغات ناخرسند بودند به همین دلیل یک راه حل انتخاب داوطلبانه برای آن ارائه شد.

موزیلا راه حلی ارائه کرد که در کروم، اپرا و سافاری نیز به کار گرفته شد؛ به این صورت که اگر کاربران، مرورگر را روی ارسال پیغام تنظیم کرده باشند، مرورگرها به وب سایت ها اطلاع می دهند ردیابی نکنند. ولی مایکروسافت می گوید حریم خصوصی بیشتری می خواهد و اگر کاربران، تنظیمات پیش فرض نصب ویندوز ۸ را قبول کرده باشند، DNT روشن خواهد شد. این مساله ممکن است برای حفظ حریم خصوصی خوب باشد، ولی تبلیغ کنندگان آنلاین اعلام کرده اند اگر این تنظیمات بصراحت از سوی کاربران تنظیم نشده باشد، می توانند آنها را دور بزنند.

 

● اینترنت اکسپلورر به واقعیت پیوست

جمعیت زیادی از کاربران وب وجود دارند که از عملکرد مرورگر مایکروسافت رضایت ندارند؛ از زمان شکست خوردن نت اسکیپ (Netscape) در دهه۹۰ که به دلیل استفاده روزافزون از اکسپلورر مایکروسافت به وقوع پیوست و به آن اجازه داد برای سال ها براینترنت یکه تازی کند.

ولی این تفکر کمی قدیمی است. مایکروسافت توانست با اینترنت اکسپلورر ۹ ، خود را به قطار سریع السیر استانداردهای وب برساند و انتشار IE۱۰ در سال ۲۰۱۲ (که در ویندوز ۸ قرار داده سپس برای ویندوز ۷ نیز نهایی شد) مهر تائیدی بر موفقیت مایکروسافت بود.

اکسپلورر ۱۰ از فهرست بلندی از استانداردهای جدید وب پشتیبانی می کند؛ IndexedDB و AppCache برای نوشتن برنامه های تحت وب که در هر حالتی کار خود را انجام می دهد حتی در زمانی که رایانه به شبکه متصل نیست، پشتیبانی از اشاره گرها مانند واسط های چندلمسی (Multi Touch )، اجرای غیر همزمان اسکریپت برای بارگذاری سریع تر صفحات وب و اجرای روان تر آنها، واسط فایل برای آپلود بهتر و ارائه راه های بهتر برای برنامه هایی که می خواهند به اطلاعات دسترسی پیدا کنند، محدودیت های امنیتی سندباکس (sandbox)، جلوه ها و افکت های فراوان CSS و بسیاری از استانداردهای دیگر.

این مرورگر صفحات وب را با سرعت زیادی بارگذاری می کند و تمام اینها به این معنی است که می تواند با رقبای خود رقابت کند؛ نه فقط به این علت که در ویندوز ساخته شده است. البته هنوز هم قابلیت هایی وجود دارد که فراموش شده اند (مانند واسط WebGL برای گرافیک های سه بعدی که مایکروسافت به دلیل خطرات امنیتی از آن صرف نظر می کند) ولی حتی بدون آنها نیز برنامه نویسان وب می توانند به اینترنت اکسپلورر به چشم یک مرورگر مدرن نگاه کنند.

شرکت مایکروسافت انگیزه زیادی برای ادامه این حرکت رو به جلو دارد؛ برنامه های کاربردی ویندوز ۸ می توانند با استفاده از جاوااسکریپت، CSS و فناوری های وب HTML نوشته شوند. شاید مایکروسافت سهم بسیار کوچکی در بازار وب گردی از طریق موبایل داشته باشد، ولی توانسته است سقوط سهم استفاده از IE در مرورگرهای رایانه های شخصی را متوقف کند.

 

● کاهش قیمت، کروم بوکس (Chromebooks) را ارزشمند کرد

سیستم عامل کروم که سیستم عامل تحت مرورگر گوگل است، در ابتدای شکل گیری در ۲۰۰۹ یک ایده ضعیف بود که حتی در زمان ارائه در محصولاتی با نام کروم بوکس در سال ۲۰۱۱ چندان قانع کننده نبود. ولی ۲۰۱۲، گوگل و متحدان آن در سیستم عامل کروم با کاهش قیمت، آن را به یک پیشنهاد مناسب تر تبدیل کردند.

در ابتدا کروم بوک سامسونگ ۲۴۹دلاری عرضه شد که به جای یک تراشه معمولی اینتل از یک پردازنده ARM استفاده می کرد. سپس کروم بوک ارزان تر ایسر C۷ وارد شد که از تراشه اینتل استفاده می کرد. درست است که هنوز به مرحله یک جایگزین خوب برای بازی های ویدئویی یا ایستگاه های کاری فتوشاپ نرسیده است، ولی با توجه به قیمت آن می تواند گزینه مناسبی بررسی ایمیل ها، وب گردی و انجام تکالیف دانشگاه باشد. ممکن است که جذابیت یک تبلت را نداشته باشد، ولی از یک آیپد جدید ارزان تر است و درواقع بسیاری از کاربران ترجیح می دهند برای تایپ کردن از یک کیبورد واقعی استفاده کنند.

همچنین سامسونگ اولین کروم باکس (Chromebox) را منتشر کرد؛ یک ماشین کوچک که به یک صفحه نمایشگر، کیبورد و ماوس احتیاج دارد، قیمت بالاتری دارد، ولی در ترکیب با سیستم عامل کروم و یکپارچگی با گوگل درایو می تواند برای گروه خاصی از کاربران مفید باشد.

برنامه های کاربردی وب ممکن است روی تلفن های هوشمند و تبلت ها کار کند، ولی برای یک لپ تاپ، یک گزینه واقعگرایانه تر است. سازندگان مرورگرها و توسعه دهندگان وب کار زیادی در صنعت موبایل دارند، ولی شرایط برای آنها روزبه روز سخت تر می شود.

           

محمدحسین کردونی       

روزنامه جام جم ( www.jamejamonline.ir )